براکسیسم (Bruxism) که اصطلاحا لفظ دندان قروچه نیز به آن اطلاق می گردد به ساییدن یا فشردن دندانها بر روی هم اطلاق می گردد بر طبق مطالعات انجام شده این حالت در 15 درصد کودکان و نوجوانان ممکن است وجود داشته باشد. سایش دندان ها اغلب در شب و در طی خواب رخ می دهد و گاهی به قدری شدید است که صدای آن باعث بیدار شدن والدین می گردد.معمولا مشاهده دندان قروچه و تکرار آن موجب نگرانی های زیادی برای والدین می گردد. گاهی استمرار این حالت باعث ساییده شدن دندانها می شود.
فهرست مطالب
- دندان قروچه یا براکسیسم چیست؟
- علت دندان قروچه چیست؟
- دندان قروچه چه اثراتی دارد؟
- چگونه دندان قروچه را تشخیص دهیم؟
- روش‌های درمان دندان قروچه چگونه است؟
- چه مدت دندان قروچه باقی خواهد ماند؟
- چگونه به کودک خود در رفع مشکل کمک کنید؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
دندان قروچه یا براکسیسم چیست؟
در اصطلاح پزشکی به ساییدن دندانها یا فشار دادن فک‌ها و دندانها روی هم، دندان قروچه (براکسیسم) گفته می‌شود. در کودکان دندان قروچه معمولاً زمانی که کودک به خواب عمیق فرو رفته یا زمانی که دارای استرس و فشار است، اتفاق می‌افتد. براکسیسم در کودکان نسبتاً رایج است. اگرچه بسیاری از والدین از این واقعیت آگاه نیستند اما کارشناسان پزشکی آن را جزء پنج مساله مهم دندان پزشکی قرار می‌دهند.
بسیاری از کودکان (حدود 2 یا 3 کودک از هر 10 کودک) کم و بیش به این مساله مبتلا هستند اما بیشتر آنها با رشد و بزرگ شدن به تدریج این مشکل را پشت سر می‌گذارند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله روکش دندان شیری کودکان را بخوانید. طبق تحقیقات انجام شده در بیشتر کودکان این پدیده تقریبا از سن سه و نیم سالگی شروع می‌شود و هنگامی که کودک به سن شش سالگی می‌رسد، به طور طبیعی برطرف می‌شود.
علت دندان قروچه چیست؟
دندان قروچه می تواند به دلایل متعددی ایجاد گردد
برخی از شایعترین دلایل بروز این حالت عبارتند از :
- استرس
- وجود دندان های پوسیده
- دندان های در حال رویش
- بدی تغذیه و خواب
- آلرژی ها
- آلودگی های انگلی
استرس که شایعترین علت بروز دندان قروچه در کودکان می باشد می تواند طیف وسیعی از دلایل را داشته باشد. گاهی علل استرس موضوعی بسیار ساده است که به راحتی از دیدگاه والدین پنهان مانده است. به طور مثال تولد یک فرزند جدید در خانواده، جابه جا کردن مدرسه یا مهدکودک کودک، از دست دادن یک حیوان خانگی، فوت یکی از نزدیکان، طلاق والدین، جروبحث های خانوادگی ، وجود مشکلات در مدرسه و یا حتی استفاده مکرر از بازی های کامپیوتری خشن و پرهیجان به خصوص در شب
در صورت مشاهده دندان قروچه در کودک باید عوامل استرس کودک به دقت بررسی گردند و در جهت برطرف ساختن آنها اقدامات لازم صورت گیرد بهتر است کودک با یک فرد روانشناس کودک صحبت کند و علل استرس به طور حرفه ای ریشه یابی گردد.
در واقع ریشه یابی علت دندان قروچه و رفع عامل آن مهم ترین اقدام درمانی است. تشخیص درست درمان قطعی را موجب می شود.دندانپزشک کودکان فردی است که می تواند در ریشه یابی و درمان براکسیسم به شما و فرزندتان کمک بکند. همچنین در مواردی که والدین متوجه وجود مشکل سایش در کودکان خود نیستند دندانپزشک کودکان می تواند تشخیص داده و پدر و مادر یا قیم بیمار را مطلع کند.
دندان قروچه چه اثراتی دارد؟
در بسیاری از موارد دندان قروچه اثر ناخوشی روی کودک بوجود نمی‌آورد، البته در مواردی باعث ایجاد سردرد یا گوش درد می‌شود. یا ممکن است به دلیل فشار آمدن به فک، کودک نتواند دهان خود را کامل باز کند. در هر صورت این مساله به دلیل صدای ناهنجار ساییده شدن دندانها، باعث رنجش سایر اعضای خانواده می‌شود.
در بعضی موارد دندان قروچه باعث از بین رفتن مینای دندان، نوک تیز شدن دندان و افزایش حساسیت دمایی شده و همچنین باعث ایجاد دردهایی در صورت و مشکلاتی در فک‌ها می‌شود که برای نمونه می‌توان به بیماری « اختلال مفصل گیجگاهی فکی » (temporomandibular joint disease) اشاره کرد. البته اکثر کودکانی که دندان قروچه دارند دچار این بیماری نمی‌شوند مگر اینکه عمل ساییدن و فشار دادن دندانها روی هم بسیار زیاد اتفاق بیافتد.
چگونه دندان قروچه را تشخیص دهیم؟
بیشتر کودکانی که دندان قروچه دارند، حتی خودشان از این موضوع آگاهی ندارند و معمولا والدین یا خواهر و برادر آنها هستند که به این مساله پی می‌برند.
علائمی که میتوانید به آن دقت کنید:
- صدای ساییده شدن دندانها هنگامی که کودک در خواب است
- اعلام ناراحتی کودک از درد در ناحیه فک و صورت وقتی صبح از خواب بیدار می‌شود
- درد داشتن کودک موقع جویدن غذا
اگر احساس می‌کنید کودک شما براکسیسم دارد به دندان پزشک کودکان مراجعه نمایید. دندان پزشک متخصص اطفال اقدام به معاینه مینای دندان کودک و وجود فرسایش روی آن کرده و با اسپری کردن مقداری آب یا هوا روی دندان، حساس شدن غیر معمول آن را بررسی می‌کند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله فیشور سیلانت دندان را بخوانید.
اگر آسیب دیدگی مشاهده شود، آنگاه دندان پزشک ممکن است سوالاتی از کودک شما بپرسد:
- قبل از رفتن به رختخواب چه احساسی داری؟
- آیا چیزی در خانه یا مدرسه باعث نگرانی تو می‌شود؟
- آیا از دست کسی عصبانی هستی؟
- قبل از رفتن به رختخواب چه کاری انجام می‌دهی؟
این آزمون به دندان پزشک کمک می‌کند تا بفهمد مشکل مربوط به آناتومی دندانها (هم تراز نبودن) است یا مربوط به مسائل روانشناسی (اضطراب) می‌شود و درنتیجه درمان مناسبی برای آن انتخاب نماید.
روش‌های درمان دندان قروچه چگونه است؟
هر چند در اغلب کودکان این مساله به مرور از بین می‌رود، اما بررسی‌های مداوم توسط والدین و معاینات دندان پزشک متخصص کمک می‌کند تا زود تشخیص داده شود.
در مواردی که دندان قروچه باعث ایجاد دردهای فک و صورت شده یا به دندانها آسیب وارد شده باشد دندان پزشک می‌تواند اقدام به تجویز نوع خاصی از محافظ دندان نماید. این وسیله در دهان کودک و روی دندان‌های او قرار می‌گیرد و شبیه به وسیله‌ای است که ورزشکاران (در ورزش‌هایی مثل بوکس) از آن استفاده می‌کنند.
چه مدت دندان قروچه باقی خواهد ماند؟
در اکثر کودکان وقتی دندان‌های شیری می‌افتد این مساله نیز از بین می‌رود. با این حال در تعداد کمی از آنها تا سن بلوغ ادامه می‌یابد. و اگر دندان قروچه ناشی از اضطراب و استرس باشد، تا زمان برطرف شدن استرس باقی می‌ماند.
چگونه به کودک خود در رفع مشکل کمک کنید؟
انجام اقداماتی جهت ایجاد آرامش در کودک قبل از رفتن به تختخواب کمک زیادی به او خواهد کرد. برای نمونه حمام آب گرم، چند دقیقه گوش دادن به موسیقی ملایم یا خواندن یک کتاب از جمله این کارها است.
در مواردی که دندان قروچه ناشی از استرس است، از او بپرسید که چه چیزی باعث ناراحتی او شده و راهی برای کمک کردن به او پیدا کنید. در موارد بسیار اندک ممکن است مساله پیچیده باشد و شما از عهده آن برنیایید. در این مواقع پزشک متخصص کودکان می‌تواند در تشخیص دلیل استرس و ناراحتی کودک و ارائه راه حل مناسب به شما کمک کند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله فضا نگهدارنده دندان شیری کودکان را بخوانید.
به طور خلاصه اقدامات زیر می‌تواند موثر باشد:
1- صحبت با پزشک متخصص کودکان: پزشک متخصص می‌تواند دلایل استرس را تشخیص داده روش مناسبی برای برطرف کردن آن پیشنهاد دهد.
2- آماده کردن کودک برای خواب شب: حتی اگر نتوانستید دلیل اتفاق افتادن براکسیسم را پیدا کنید، بهتر است با انجام اقدامات زیر قبل از خوابیدن کودک باعث ایجاد آرامش در او شوید:
- برای او یک قصه تعریف کنید.
- یک موسیقی آرامش بخش برای او پخش نمایید.
- با او صحبت کنید، حتی صحبت کردن در مورد اتفاقات روزانه و نشان دادن میزان محبت و حمایت خود از او باعث آرامش او می‌شود.
- حمام آب گرم قبل از خواب، باعث آرامش کودک به خصوص وقتی اضطراب دارد می‌شود.
- اگر کودک شما اختلال خواب دارد، انجام حرکات کششی ملایم می‌تواند موثر باشد به خصوص اگر شما هم با او همراهی کنید تجربه‌ای سرگرم کننده برای او خواهد بود.
3- صرف کردن زمان کافی برای کودک: هرچند کار (شغل) مهم است، اما فرزند شما هم بسیار مهم است. همیشه برای خانواده خود زمان کافی صرف نمایید. این کار نه تنها باعث ایجاد ارتباط عاطفی عمیق بین شما می‌شود بلکه موجب ایجاد آرامش و آسودگی خاطر در کودک می‌شود.
4- انجام بازی‌های شاد و مفرح: انجام این نوع از بازی‌ها نه تنها باعث تفریح کودک می‌شود بلکه یک اقدام موثر برای مقابله با دندان قروچه به حساب می‌آید. بازی و تفریحاتی مثل شن بازی و خاک بازی (مثل ساختن قلعه شنی) یا انواع آب بازی و بازی با تفنگ آب پاش جزء تفریحات مورد علاقه کودکان به شمار می‌آید.
سخن پایانی
شما در این مقاله با دندان قروچه (براکسیسم) در کودکان آشنا شدید. همچنین از راههای پیشگیری و درمان آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
دندان پزشک شما ممکن است برای برخی از سائیدگی های شبانه دندان شما ، شل کننده ها ی عضلانی تجویز کند این داروها می توانند به کنترل این مشکل کمک کنند .براکسیم می تواند یک عارضه جانبی از اختلالات عصبی مانند بیماری هانتینگتون و بیماری پارکینسون باشد.
طبق نظر متخصصین هنوز به صورت دقیق و قطعی دلیل بروز دندان قروچه در کودکان مشخص نشده است. در برخی از موارد به دلیل کج بودن دندان یا اینکه دندان‌های فک بالا و فک پایین به شکل مناسبی ردیف نشده‌اند، کودکان اقدام به ساییدن دندانها می‌کنند. بعضی دیگر از کودکان در مقابل ناراحتی دردهایی چون گوش درد یا درد رویش دندان اینگونه واکنش نشان می‌دهند. در واقع آنها این کار را به عنوان راه حلی برای کاهش درد دندان انجام می‌دهند همانگونه که هنگام درد عضله آن را مالش می‌دهند. البته در بیشتر کودکان با رشد طبیعی آنها عوامل شایع ذکر شده برای دندان قروچه نیز برطرف می‌شود.
