از دست دادن دندان تنها به معنای از بین رفتن زیبایی لبخند نیست؛ بلکه با گذشت زمان، استخوان فک نیز تحلیل می رود و باعث تغییر در فرم صورت، افتادگی گونه ها و حتی دشواری در صحبت و جویدن می شود. بسیاری از افرادی که مدت زیادی بدون دندان مانده اند، وقتی تصمیم به کاشت ایمپلنت می گیرند، با جمله آشنای پزشک خود روبه رو می شوند: «ابتدا باید پیوند استخوان انجام دهیم». اما واقعا چرا؟ آیا همه افراد به پیوند استخوان فک قبل از ایمپلنت نیاز دارند؟ اینکه چه زمانی و با چه روشی انجام می شود و چه مزایا یا عوارضی دارد، سؤالاتی است که ذهن اغلب بیماران را درگیر می کند. در این مقاله به طور جامع و علمی، اما به زبانی ساده پاسخ خواهیم داد که پیوند استخوان چیست، چه کسانی به آن نیاز دارند و چگونه باعث موفقیت بیشتر ایمپلنت می شود.
پیوند استخوان پیش از ایمپلنت یکی از مهم ترین اقدامات در جراحی های دهان و دندان است که در جهت بازسازی بافت استخوانی از دست رفته انجام می شود. زمانی که تراکم یا ضخامت استخوان کافی نباشد، ایمپلنت نمی تواند به درستی در فک ثابت شود و در نتیجه احتمال شکست کاشت دندان بالا می رود. امروزه با پیشرفت‌های چشمگیر در علم جراحی فک و دهان، روش‌های نوینی همچون پیوند اتوگرافت، آلوگرافت و مواد سنتتیک جایگزین، امکان انجام ایمپلنت حتی در موارد تحلیل شدید استخوان را فراهم کرده‌اند. هدف این مطلب، افزایش آگاهی از فرآیند پیوند استخوان، مزایا، مراحل انجام، مراقبتهای بعد از آن و گزینه‌های جایگزین است تا تصمیم گیری برای کاشت ایمپلنت راحت‌تر و آگاهانه‌تر شود.
البته توجه داشته باشید محتوای این مقاله صرفاً جهت آگاهی عمومی بوده و جایگزین مراجعه به دندانپزشک متخصص یا جراح فک و صورت نیست. در صورتی که استخوان فک شما تحلیل رفته یا از زمان کشیدن دندان مدت زیادی گذشته است، حتما باید با متخصص ایمپلنت مشورت کنید تا بهترین روش درمانی و پیوند استخوان برای شما انتخاب شود.
انواع پیوند استخوان
اساساً چهار نوع عمل پیوند استخوان وجود دارد:
- اتوگرافت: استخوان اهدا کننده می‌تواند از خود بیمار باشد. (به طور کلی از ناحیه متفاوتی از دهان به دست می‌آید).
- آلوگرافت: در این روش استخوان انسان از یک بانک بافت مجاز دریافت می‌شود، همانطور که اهدای خون از بانک اهداء خون انجام می‌گیرد. آلوگرافت با از بین بردن تمام مواد آلی (آنتی ژن‌های بالقوه) و پس از آن با استریلیزه کردن با استفاده از اشعه گاما، به طور دقیق پردازش می‌شود. تا به حال هیچ گونه اطلاعاتی مبنی بر انتقال بیماری از طریق آلوگرافهای دندان گزارش نشده است.
- زنوگرافت: زنوگرافت‌ها پیوندهای استخوان مشتق شده از منابع حیوانی و به طور معمول گاو هستند.
- مصنوعی: در برخی از تکنیک‌های پیوند استخوان برای کاشت ایمپلنت‌های دندانی از منابع غیر آلی مانند سولفات کلسیم استفاده می‌کنند.
در حالی که هر نوع از مواد مورد استفاده در عمل پیوند استخوان دارای خواص منحصر به فرد خود می‌باشند، عملکرد آن‌ها به عنوان یک داربست و نگهدارنده فضا اجازه می‌دهد تا روند جایگزینی توسط استخوان خود فرد بیمار از طریق یک فرآیند به نام بازسازی بافت هدایت گردد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله رنگ لمینت دندان bl4 را بخوانید.
بهترین مواد برای پیوند استخوان
معمولا اتوگرافت ها بهترین مواد برای پیوند استخوان هستند. زیرا این مواد بسیار استریل هستند و از هرگونه انتقال بیماری جلوگیری می کنند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله رنگ بندی لمینت دندان را بخوانید.
همچنین این مواد از لحاظ موفقیت و جوش خوردن بسیار عالی هستند و به علت اینکه از بدن خود بیمار برداشته شده است ، سیستم های ایمنی با اینگونه مواد سازگاری دارند. البته معایب خاص خود را دارد که گفته شد .
مزایا
برخی از مزایای عمل پیوند استخوان عبارتند از:
- حفظ و یا بازگرداندن حجم استخوان طبیعی در ناحیه‌ای که دندان در آن جا وجود ندارد. بنابراین، طبیعی‌ترین جایگزینی دندان (مثلاً ایمپلنت دندان) و بریج ثابت می‌توانند انجام شوند.
- می‌تواند تراکم استخوان در محل پیوند و در نتیجه احتمال ثبات اولیه ایمپلنت را افزایش دهد. افزایش تراکم استخوان همچنین ممکن است در صورتی که مدت زمان قابل توجهی قبل از اینکه دندان با استفاده از ایمپلنت یا پل بازسازی شود مورد نیاز باشد، میزان از دست دادن استخوان را کاهش دهد.
- اجازهٔ جایگذاری ایمپلنت‌های دندانی را در مکان‌هایی که بدون انجام پیوند استخوان امکان کاشت ایمپلنت در آن‌ها وجود ندارد را می‌دهد.
ارزیابی استخوان
دقیق‌ترین روش برای ارزیابی و اندازه گیری میزان استخوان در محلی که می‌خواهید ایمپلنت در آن جا انجام شود، این است که با استفاده از توموگرافی کامپیوتری پرتو مخروطی (که به عنوان CBCT شناخته می‌شود)، آن ناحیه را اسکن کنید. CBCT یک نوع روش تصویربرداری با اشعه ایکس است. این فرآیند مشابه سی تی اسکن پزشکی است اما با استفاده از فراکشن جزیی اشعه عمل خود را انجام می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله عوارض کشیدن دندان را بخوانید. اسکن CBCT یک تصویر 3 بعدی از استخوان را تولید می‌کند و اطلاعاتی از قبیل ارتفاع استخوان، عرض، چگالی، شکل، کانتور و سلامت دندان‌های مجاور را ایجاد می‌کند. CBCT همچنین محدودهٔ ساختارهای حیاتی نزدیک محل مورد نظر برای انجام ایمپلنت مانند اعصاب، رگ‌های خونی و سینوس ماگزیلاری را نشان می‌دهد.
CBCT، همراه با سایر برنامه‌های نرم افزاری پیچیده، اجازه می‌دهد دندانپزشک به ارزیابی محل جراحی بپردازد. بدین ترتیب انجام یک تصمیم گیری آگاهانه در صورت نیاز به استفاده از پیچ برای ایمپلنت‌های دندانی را برای وی میسر می‌کند. همچنین CBCT اجازه می‌دهد تا یک جایگذاری آگاهانه برای ایمپلنتی که برنامه ریزی شده است انجام گردد. از وجود حمایت کافی استخوان اطمینان حاصل شود. با چنین اطلاعات تشخیصی که قبل از انجام عمل جراحی در دسترس است، نیاز به پیوند استخوان قبل یا در طی قرار دادن ایمپلنت می‌تواند تعیین شود.
عوارض پیوند استخوان دندان
بیشتر بیمارانی که اقدام به بازسازی استخوان می نمایند، بعد از عمل دچار عوارضی می شوند.
مثلا برخی از بیماران ممکن است پس از پیوند استخوان دندانشان در برابر سرما و گرما حساس شود. از طرف دیگر این عمل ممکن است باعث خونریزی و درد در ناحیه فک و دندان شده و با تورم همراه گردد.
بیشتر بخوانیم: درمان ریشه دندان چیست؟
از این رو باید پس از جراحی و مراقبت های خاصی را در نظر داشته باشید. تا از پیوند استخوان هایی که در دندان شما صورت گرفته است، محافظت کنید.
افرادی که نمیتوانند پیوند استخوان انجام دهند
برای انجام درمان پیوند استخوان بهتر است به پیش پزشک مراجعه کنید و تمامی بیماری ها و داروهای مصرفی خود را به او اطلاع دهید . او درباره طرح درمان و موفقیت و طرح درمان را به شما ارائه می دهد. اما افرادی که ممکن است در پیوند استخوان دچار مشکل شود اعم از:
- بیماری های سیستم های ایمنی
- سرطان و شیمی درمانی و اشعه های درمانی
- دیابت
- اعتیاد و دخانیات ها ممکن است در روند درمان اختلال ایجاد کنند.
مراقبتهای بعد از پیوند استخوان
همیشه مراقبت های بعد از هر عملی بسیار حساس و مهم بوده است. در این خصوص نیز باید بیان نماییم، مراقبت از پیوند باید دقیق انجام شود. بیمار باید بعد از جراحی پیوند، موارد زیر را به خوبی رعایت نماید.
- اگر پس از جراحی با خونریزی در محل مورد نظر مواجه شدید، بهتر است از گاز استریل استفاده کنید.
- به شدت از شست و شوی دهان خودداری نمایید.
- به هیچ عنوان مایعات داغ مصرف نکنید.
- به خوبی استراحت داشته باشید، در صورت امکان استراحت مطلق
- می توانید برای کاهش تورم در محل پیوند، از کمپرس های یخ استفاده نمایید.
- پس از جراحی با دردی مواجه خواهید شد،که می توانید برای تسکین آن از مسکن استفاده نمایید.
از طرف دیگر باید چند روز پس از پیوند استخوان اقدام به استفاده از مسواک نرم نمایید، مرتب نخ دندان استفاده کنید، از سیگار کشیدن خودداری نموده و دهانتان را با محلول آب و نمک بشویید. اگر این مراقبت ها به خوبی انجام شود، به سرعت محل جراحی شد بهبود خواهد یافت. تا شما بتوانید اقدام به ایمپلنت دندان نمایید. االبته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله ایمپلنت دندان چیست را بخوانید.
سخن آخر
کیفیت و تراکم استخوان‌های فک تاثیر بسزایی در عملکرد و نتیجه‌ی مطلوب ایمپلنت دارد. از این رو پیوند استخوان گاها صورت می‌گیرد. این عمل نیاز به استفاده از آرام‌بخش و سرکننده داشته و پس از آن بیمار ترجیحا باید استراحت مطلق داشته باشد. برای اطمینان حتما به بهترین دندانپزشکان و کلینیک‌های دندانپزشکی مراجعه کنید.
