خطرناک‌ترین نوع بارداری در میان زنان بارداری خارج از رحم می باشد. زمانی این اتفاق می‌افتد که یک جنین (تخمک بارور شده) در مکان نامناسبی خارج از رحم رشد می‌کند، مانند لوله فالوپ یا چسبیده به تخمدان، حاملگی خارج از رحم همیشه با از دست دادن جنین خاتمه می‌یابد. بدون درمان، می‌تواند منجر به خونریزی شدید و حتی مرگ برای زن شود. اگر علائم حاملگی خارج رحمی مانند: خونریزی از واژن یا درد در ناحیه لگن را دارید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. البته که دیگر جای نگرانی نیست چرا که امروزه با پیشرفت علم پزشکی، بسیاری از زنانی که حاملگی خارج از رحم را تجربه کرده‌اند می‌توانند بعداً بارداری سالمی داشته باشند. در ادامه با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
- بارداری خارج از رحم چیست؟
- علل بارداری خارج از رحم چیست؟
- علائم بارداری خارج از رحم چیست؟
- تشخیص بارداری خارج از رحم چگونه است؟
- پیشگیری از بارداری خارج از رحم چگونه است؟
- معرفی روشهای درمان بارداری خارج از رحم
- مراقبت های بعد از عمل جراحی بارداری خارج از رحم چیست؟
- نتیجه‌گیری
- سخن پایانی و سوالات متداول
بارداری خارج از رحم چیست؟
وقتی که تخمک به وسیله‌ی اسپرم بارور میشه باید مسیری را طی کنه، خودش رو به داخل رحم برسونه و اونجا جایگزین بشه ولی گاهی ممکنه به علت‌های مختلف در سفر سلول تخم، مشکلی پیش بیاد و باعث بشه سلول تخم در جایی غیر از رحم جایگزین بشه، در این صورت بارداری خارج از رحم اتفاق میفته. حاملگی خارج از رحم علل زیادی داره ولی گاهی ممکنه کسی که هیچ مشکلی نداره حاملگی خارج از رحم رو تجربه کنه.
وقتی سلول تخم در جایی غیر از رحم جایگزین بشه به هیچ طریقی نمی‌تونیم اون رو به داخل رحم ببریم و تنها راه آن پایان حاملگیه. در غیر این صورت جان مادر در خطر میفته. بارداری خارج از رحم شایع‌ترین علت مرگ مادران در سه ماهه‌ی اول بارداریه در ادامه با علائم و تشخیص حاملگی خارج از رحم بیشتر آشنا میشین. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله فشار خون بالا در بارداری را بخوانید.
علل بارداری خارج از رحم چیست؟
هر عاملی که باعث بشه حرکت سلول تخم به سمت لوله ها برای جایگزینی مختل بشه یا کند پیش بره باعث ایجاد حاملگی خارج از رحم خواهد شد که عبارتند از:
- عفونت: عفونت‌ها به علت تنگ شدن لوله های رحم، می‌تونن باعث بارداری خارج از رحم بشن.
- جراحی رحم و لوله های فالوپ: هرگونه عمل جراحی روی رحم، لوله های رحم و دستکاری‌های رحمی باعث ایجاد بارداری خارج از رحم خواهد شد.
- سابقه‌ی بارداری خارج از رحم: اگر فرد سابقه بارداری خارج از رحم داشته باشه، امکان اینکه دوباره این اتفاق بیفته بیشتره.
- سن مادر: در سنین بالای ۳۵ سال به خاطر تغییر عملکرد لوله های رحمی امکان بارداری خارج از رحم افزایش پیدا می‌کنه.
- آندومتریوز: در صورت وجود آندومتریوز و به علت خونریزی بافت در زمان پریود، باعث میشه چسبندگی در اون ناحیه اتفاق بیفته و در نتیجه ریسک بارداری خارج از رحم رو افزایش میده.
- مصرف دخانیات: مصرف دخانیات و سیگار هم در بروز بارداری خارج از رحم موثره.
- ناباروری: زمانی که فرد تحت درمانه به خاطر تغییر حرکات لوله های رحمی ممکنه بارداری خارج از رحم اتفاق بیفته.
- استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری: در استفاده از آی‌یودی در صورتی که بارداری اتفاق بیفته بیشتر بارداری خارج از رحم خواهد بود.
- استفاده از داروها: استفاده از داروهای ناباروری امکان بارداری خارج از رحم رو افزایش میده.
علائم بارداری خارج از رحم چیست؟
در ابتدا بهتر است بدانید که اگر ترکیبی از علائم زیر را دارید و فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید، حتی اگر آزمایش بارداری مثبت نداده‌اید، در اسرع وقت با متخصص زنان و زایمان ارتباط برقرار کنید.
علائم حاملگی خارج از رحم معمولا بین هفته چهارم تا دوازدهم بارداری بروز می‌کند.
- خونریزی واژینال
خونریزی واژینال (Vaginal bleeding) در بارداری با عادت ماهانه شما کمی متفاوت است. اغلب شروع و متوقف می‌شود و ممکن است به شکل آبکی و رنگ قهوه ای تیره باشد. خونریزی واژینال در بارداری می‌تواند شایع باشد و لزوماً نشانه‌ای از یک مشکل جدی نیست، اما اگر آن را دارید، همیشه باید با پزشک مشورت کنید.
- احساس درد
ممکن است معده درد داشته باشید که معمولاً در یک طرف پایین است. ممکن است به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود و ممکن است پایدار باشد یا بیاید و برود.
- درد نوک شانه
درد نوک شانه (Shoulder tip pain)، دردی غیرعادی است که در جایی که شانه شما به پایان می‌رسد و بازوی شما شروع و احساس می‌شود. در صورت تجربه باید فوراً مشاوره پزشکی دریافت کنید. ما به طور کامل نمی‌دانیم که چرا این درد اتفاق می‌افتد. تصور می‌شود که با وجود مایع یا خون که به لگن یا پایین شکم نشت می‌کند، که در حاملگی خارج از رحم اتفاق می‌افتد، مرتبط باشد. اعصابی در این ناحیه وجود دارند که به شانه شما متصل هستند. تحریک این اعصاب می‌تواند منجر به درد نوک شانه شود.
- ناراحتی هنگام رفتن به توالت
ممکن است هنگام تهوع یا مدفوع درد داشته باشید. همچنین ممکن است اسهال یا یبوست داشته باشید. برخی از تغییرات در الگوی طبیعی مثانه و روده شما در طول بارداری طبیعی است. این علائم می‌تواند ناشی از عفونت‌های دستگاه ادراری و مشکل در معده باشد. اما هنوز هم ایده خوبی است که از مشاوره پزشکی استفاده کنید.
تشخیص بارداری خارج از رحم چگونه است؟
تشخیص حاملگی خارج از رحم راحت نیست و لازمه که دقت زیادی به خرج داده بشه. باید آزمایشات خون و ادرار انجام بشه و در صورت اثبات بارداری، سونوگرافی درخواست میشه. ممکنه در سونوگرافی حاملگی خارج از رحم دیده نشه در این صورت سونوگرافی واژینال باید انجام بشه. سونوگرافی واژینال از سونوگرافی شکمی دقیق‌تره و با اون میشه به جستجوی حاملگی خارج از رحم پرداخت. همچنین میشه لوله های رحم و تخمدان رو هم بررسی کرد.
زمانی که بنا بر تاریخ آخرین قاعدگی سن بارداری فرد حدود 6 هفته شده باشه ولی ساک حاملگی در رحم دیده نشه، پزشکان باید به حاملگی خارج از رحم مشکوک بشن. همچنین میزان هورمون HCG هم در تشخیص مهمه. میزان هورمون بتا در بارداری طبیعی هر روز دو برابر میشه ولی زمانی که حد این هورمون کم و میزان افزایشش غیر طبیعی باشه در این صورت هم باید به بارداری خارج از رحم شک کرد.
معاینه دستی توسط پزشک هم کمک کننده هست. در زمان معاینه و تکان دادن دهانه‌ی رحم در صورت درد شدید در لگن بیمار، پزشک باید به حاملگی خارج از رحم شک کنه.در صورت خونریزی واژینال هم لازمه که پزشک دقت بیشتری داشته باشه.
پیشگیری از بارداری خارج از رحم چگونه است؟
پیشگیری ازحاملگی خارج از رحم امکان پذیر نیست ولی میشه تا حدودی از بروزش جلوگیری کرد. با اجتناب از رفتارهای پر خطر جلوگیری از بروز بیماری‌های مقاربتی، عفونت های لگنی، عدم مصرف سیگار و همچنین مراقبت از خود با معاینات دوره‌ای زنان می‌توان از التهاب لوله‌های رحم تا حد خوبی جلوگیری کرد.
معرفی روشهای درمان بارداری خارج از رحم
به خاطر اینکه نمی‌توان تخم بارور و جایگزین شده در حاملگی خارج از رحم را جابه‌جا کرد مخصوصا در صورت جایگزینی در لوله رحم بهترین راه درمان آن جراحیست. درمان حاملگی خارج از رحم به دو صورت درمان دارویی و درمان جراحی انجام میشه.
درمان جراحی:
بعد از معاینه پزشک و تشخیص اینکه فرد حاملگی خارج از رحم رو داره، جراح زنان باید درمان رو بر اساس محل و سایز توده شروع کنه. بیمارانی که علائم ناپایدار و خطرناک رو دارن باید سریعا جراحی بشن.
درمان جراحی به دو روش لاپاراسکوپی و جراحی شکمی انجام میشه که نحوه انجام جراحی هم به تشخیص پزشک بستگی داره.
درمان دارویی:
در هفته‌های اول بارداری، پزشک با تجویز دارو و کنترل دوز آن و زیر نظر داشتن بیمار امکان سقط رو فراهم می‌کنه. داروی تجویزی فقط روی بافت خارج از رحم تاثیر می‌ذاره و اثر سوء روی لوله‌های رحم نداره بنابراین ضرر کمتری داره. اما چون تشخیص بارداری خارج از رحم ممکنه دیرتر اتفاق بیفته. بنابراین پزشکان بیشتر درمان جراحی رو به کار می‌برن.
مراقبت های بعد از عمل جراحی بارداری خارج از رحم چیست؟
- استراحت و داشتن رژیم غذایی مناسب
- بهداشت محل زخم
- پانسمان به موقع و جلوگیری از عفونت
- مهم‌تر از همه نداشتن رابطه‌ی جنسی تا چند هفته بعد
همچنین ممکنه بیمار تا چند هفته بعد از عمل خونریزی داشته باشه که خونریزی به میزان کم طبیعیه ولی اگه میزان خونریزی زیاد بود و دفع لخته و یا قرمزی و دفع ترشحات بدبو از ناحیه زخم اتفاق افتاد باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه بشه.
نتیجه‌گیری
حاملگی خارج از رحم یعنی تخمک بارور شده به جای جایگزینی داخل رحم، در خارج از رحم مثلا در لوله های رحم، تخمدان و خارج منطقه داخلی رحم جایگزین بشه. علل حاملگی خارج از رحم میتونه عفونت لگنی، جراحی بر روی رحم و لوله های رحمی، سابقه بارداری خارج از رحم و … باشه. همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم علایم حاملگی خارج از رحم در ابتدا مثل یه بارداری معمولیه ولی هر چی رشد سلول تخم بیشتر بشه علائم حادتر ظاهر میشه و در نهایت با پارگی لوله‌ها میتونه باعث خونریزی داخلی، شوک و حتی مرگ مادر بشه.
تشخیص به موقع بارداری خارج از رحم میتونه جان مادر رو نجات بده. برای این کار به یه پزشک ماهر، انجام آزمایشات لازم و سونوگرافی واژینال نیازه. در بیشتر اوقات درمان حاملگی خارج از رحم جراحیه.
سخن پایانی
شما در این مقاله با حاملگی خار از رحم آشنا شدید. همچنین از علائم و دلایل ایجاد آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
معمولاً، حاملگی خارج از رحمی به این دلیل اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده قادر به حرکت سریع لوله فالوپ نیست. عفونت یا التهاب در لوله می‌تواند باعث مسدود شدن جزئی یا کامل آن شود. این معمولاً به دلیل بیماری التهابی لگن (PID) ایجاد می‌شود.یکی دیگر از دلایل رایج مسدود شدن لوله‌ها، آندومتریوز (Endometriosis)است.
در برخی موارد، حاملگی خارج از رحم می‌تواند به اندازه ای بزرگ شود که لوله فالوپ (Fallopian tube) را باز کند. این به عنوان پارگی شناخته می‌شود. ناگفته نماند که این پارگی‌ها بسیار جدی هستند در چنین مواقعی متخصص اقدام به انجام جراحی برای ترمیم لوله فالوپ می‌کند تا مشکلات حادتری برای خانم ایجاد نشود.
