فضا نگهدارنده دستگاهی است که به صورت ثابت در دهان کودک قرار داده میشود و یا به صورت متحرک توسط کودک استفاده میشود. این دستگاه فضا نگهدارنده مانع از کاهش و از دست رفتن فضاهای بین دندانی و یا فضاهای خالی ناشی از خارج کردن دندان های شیری و یا دائمی میشود . یعنی فضا نگهدارنده مانع از این میشود که دندانها به سمت فضای بی دندانی حرکت کنند و فضا کم شده و یا حتی بسته شود. با توجه به توصیه دندانپزشک کودکان در کیس های مختلف ، یکی از انواع فضا نگهدارنده ثابت و متحرک برای کودک تجویز میشود .
فهرست مطالب
- فضا نگهدارنده دندان چیست؟
- چه زمانی به فضا نگهدارنده دندان نیاز است؟
- آیا همیشه به فضا نگهدارنده نیاز داریم؟
- دستگاه فضانگهدارنده چه مدت زمانی باید در دهان کودکان باقی بماند؟
- بررسی مراقبت های لازم برای دستگاه های فضا نگهدارنده
- هزینه دستگاه فضا نگهدارنده چه قدر است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
فضا نگهدارنده دندان چیست؟
زمانی که دندان های شیری زودتر از موعد مقرر می افتند برای جلوگیری از کج شدن دندان های زمانی که دندان های شیری زودتر از موعد مقرر می افتند برای جلوگیری از کج شدن دندان های دائمی از فضا نگهدارنده دندان استفاده می شود. در این مقاله قصد داریم ابتدا در مورد فضانگهدارنده صحبت کنیم و انواع فضانگهدارنده را برای شما توضیح دهیم، پس با ما همراه باشید. طبق گفته انجمن دندانپزشکی ، اکثر کودکان اولین مجموعه کامل دندان های شیرى خود را حدود 3 سالگى پیدا مى کنند . این دندان های اولیه آن ها را قادر می سازد که اولین غذاهای جامد خود را بخورند و به عنوان نگهدارنده هایى برای دندان هاى دائمی عمل کنند.
هنگامی که دندان های شیرى زودتر بیفتند یا دندان های دائمی دیرتر رشد کنند، دندانپزشکان کودکان توصیه می کنند برای حمایت از دهان کودک تا زمانی که شکاف ها با دندان های دائمی پر شود ، از فضا نگهدارنده دندان استفاده کنند. جوانه دندان های شیری و دائمی در زمان جنینی به وجد می آیند. در ۶-۸ ماهگی اولین دندان شیری کودک می روید و تا حدود ۲ سالگی تمام دندان های شیری در دهان کودک دیده میشود. تعداد دندان های شیری در دهان کودک ۲۰ عدد میباشد (۱۰ عدد دندان در فک بالا و ۱۰ عدد دندان در فک پایین). البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درباره عصب کشی دندان را بخوانید.
دندانهای دائمی تا حدود ۱۲ سالگی به طور کامل جایگزین دندان های شیری می شوند. برخی والدین، اهمیت زیادی برای دندان های شیری قائل نیستند، درحالیکه این دندانهای شیری فضائی کافی و مناسب را برای دندان های دائمی که در آینده قرار است رویش پیدا کنند، ایجاد کرده اند. اگر دندان شیری زودتر از موعود مقرر بیفتند، بقیه دندان های شیری با حرکتی آهسته جای خالی دندان را پر کرده و در نتیجه فضای لازم جهت رویش دندان دائمی که قرار است در زمان مقرر خود رویش یابد، از بین می رود و باعث بهم ریختگی ردیف دندانها شده و هزینه های بالای درمان های ارتودنسی بر دوش والدین قرار میگیرد.
بر همین اساس، برای جلوگیری از حرکت دندان های شیری و رویش مناسب دندانهای دائمی از فضا نگهدار دندان اطفال استفاده می کنیم. فضا نگهدارنده به صورت یک حلقه ای است که در فضای خالی دندان کشیده شده قرار می گیرد و مانع از کج شدن دندان های اطراف به فضای خالی می شود و در زمانی که موعود رویش دندان دائمی است، این فضا نگهدارنده برداشته می شود.
با توجه به مجله انجمن دندانپزشکی کالیفرنیا، انواع فضا نگهدارنده هاى ثابت عبارتند از:
1- فضانگهدارنده باند و حلقه(crown and loop)
از سیم فولادی ضد زنگ تشکیل شده است، توسط باند ارتودنسی نگه داشته مى شود که اجازه می دهد دندان دائمی بدون انسداد رشد کند . زمانی از آن استفاده می شود که یک یا چند دندان آسیا نوزاد در یک قوس دندانى از بین رفته باشد.
2- قوس نگهدارنده زبانی(Lingual holding arch)
از این نگهدارنده برای حفظ فضای دندان های پشتى در دو طرف استفاده می شود.
– قوس ترانسپلاتال(Transpalatal arch)
این نوع روی فک فوقانی نصب مى شود تا فضا را در هر دو طرف قوس دندان حفظ کند و به وسیله ى سیم به دندان های مجاور متصل شود.
این دستگاه ثابت بر روی دندان آسیا اول نوزاد نصب مى شود و هنگامی که دندان شیرى مى افتد، فضا را برای اولین مولر دائمی حفظ می کند. این نگهدارنده ها باید سفارشی برای هر کودک ساخته شود. در اغلب موارد، دندانپزشک قالب هایی از دهان بیمار می گیرد و براى آزمایشگاه دندان پزشکی ارسال می شود تا نگهدارنده را بسازند.
چه زمانی به فضا نگهدارنده دندان نیاز است؟
کودکان به دلایل مختلفى زودتر از زمان اصلى دندان هاى شیرى خود را از دست می دهند. بعضی از افراد به علت ضربه به دهان دچار آسیب می شوند، از جمله حوادثی مانند تصادف و یا خوردن توپ به دهان. در برخى دیگر حفره های زودهنگام کودکى ایجاد مى شود، که به عنوان “حفره ى دندان بطری مانند کودک” شناخته می شوند. این اغلب این اتفاق زمانى می افتد که نوزادان در حالت مکیدن سینه یا بطری مى خوابند، یا به مدت طولانی با بطری را در دهانشان راه مى روند . قند موجود در شیر باعث ایجاد حفره در مینای دندان می شود که ممکن است باعث از دست رفتن دندان شود. گاهی اوقات بعضی از دندان های شیرى ممکن است به دلیل شرایط ژنتیکی وجود نداشته باشند. این امر غیر معمول است که کودکان به علت عفونت های دهانى دندان هایشان را از دست دهند، گرچه غیرممکن نیست. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله ایمپلنت دندان چیست را بخوانید.
آیا همیشه به فضا نگهدارنده نیاز داریم؟
یکی از سوالات رایج خانواده ها این است که آیا همیشه فضا نگهدارنده لازم است؟ نمیتوان گفت همیشه برای همه کودکان فضا نگهدارنده نیاز است. اگر دندانپزشک کودکان تشخیص دهد که دندان هایی که قرار است در آینده رویش پیدا کند دندان های بزرگی هستند و هماهنگی لازم با سایز فک ندارند و یا دندان شیری و دائمی زودتر از زمان مقرر از دست رفته باشد و….. دندان پزشک حتما فضانگهدارنده را پیشنهاد خواهد داد تا حدود زیادی از مشکلات آینده کاسته شود.
دستگاه فضانگهدارنده چه مدت زمانی باید در دهان کودکان باقی بماند؟
به محض آن که دستگاه فضانگهدارنده در دهان کودکان گذاشته میشود، والدین از مدت زمان استفاده از این دستگاه میپرسند. مدت زمانی که این دستگاه در دهان کودک میماند بسته به دلیل استفاده از این فضانگهدارنده ها متفاوت است. برای مثال اگر فضانگهدار به دلیل رویش دندان های دائمی در جای خود گذاشته شود، باید تا زمانی که تمامی دندان های دائمی رویش پیدا کنند این دستگاه در دهان باقی بماند.
اگر علت استفاده از فضانگهدارنده این باشد که در آینده به جای دندان دائمی از دست رفته ایمپلنت استفاده شود ممکن است کودک مجبور باشد تا 18 سالگی از این دستگاه استفاده کند تا فضای خالی حفظ شود. پس برای خارج کردن دستگاه فضانگهدار عجله نکنید زیرا اگر در نیمه راه این دستگاه را بردارید انگار هیچ درمانی انجام نداده اید و دندان ها حرکت خواهند کرد و فضای مورد نیاز از دست میرود.
بررسی مراقبت های لازم برای دستگاه های فضا نگهدارنده
علاوه بر رعایت بهداشت دهان و دندانی حفظ بهداشت دستگاه فضا نگهدارنده بسیار پر اهمیت است. شما باید توجه داشته باشید در این مدت از خوراکی های سفت و چسبنده مانند گز و سوهان، پاستیل، آبنبات، لواشک، بیسکوبیت، آدامس و … به هیچ عنوان استفاده نکنید . زیرا این موادی که میتوانند دندان سالم را از بین ببرند حتما میتوانند دستگاه نگهدارنده را نیز خراب کنند.
پیشنهاد میشود حتما به طور منظم چکاپ انجام شودتا سالم بودن و کارایی لازم دستگاه کنترل شود. چراکه اگر این دستگاه بشکند ، کارایی لازم را نداشته و فضای مد نظر را کاهش خواهد داد .
هزینه دستگاه فضا نگهدارنده چه قدر است؟
هزینه دستگاه فضا نگهدارنده به عوامل مختلفی بستگی دارد . برای مثال این که کدام نوع آن از جمله متحرک و یا ثابت استفاده میشود؟ یک طرفه است و یا دو طرفه؟ پس هزینه دستگاه فضانگهدارنده برای هر کودک ممکن است متفاوت باشد.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله انواع جراحی فک و صورت را بخوانید.
از آن جایی که دستگاه های فضا نگهدارنده ، ارتودنسی پیشگیری محسوب میشوند و نقش مهمی را در رویش درست و به موقع دندان های دائمی دارند، هزینه و عوارض آن بسیار کمتر از عوارض ارتودنسی هایی است که کودک ناچار است در آینده آن ها را تحمل کند . حتی گاهی ممکن است این فضانگهدارنده ها لزوم استفاده از ارتودنسی در آینده را منتفی میکنند و یا مدت زمان استفاده از ارتودنسی را بسیار کم تر کند.
سخن پایانی
شما در این مقاله با فضای نگهدارنده دندان آشنا شدید. همچنین از کاربردهای آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
خیر ، اگر شما بهداشت دهانی را به صورت منظم رعایت کنید و برای چکاپ به صورت دائم به دندان پزشکی مراجعه کنید و نیز از مصرف مواد چسبنده و سفت خودداری کنید ، دندان ها هیچ آسیبی نخواهند دید و سالم باقی میمانند.
اگر سن کودک زیاد شود و فضانگهدارنده همچنان در دهان باشد به هیچ عنوان فضا بین دندانی کم نمیشود.
