با حس مالکیت در کودکان چگونه برخورد کنیم؟

 در بسیاری از مواقع کودکان نسبت به اسباب‌بازی یا وسایل خود حس مالکیت زیادی دارند. نتیجتاً تحت هیچ شرایطی حاضر نیستند آن را با کودکی دیگر شریک شوند. ایا فرزند دلبند شما نیز چنین واکنش هایی را بروز داده است؟ در مقابل رفتار او چه اقدامی انجام داده اید؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا بیشتر با این حس و نحوه برخورد درست با آن آشنا شوید.

حس مالکیت در کودک دقیقا به چه معناست؟

هر دوره از رشد کودک از نظر اجتماعی، شناختی، هیجانی و جسمانی دارای ویژگی‌ها و حالات منحصر به فرد خود است. یکی از ویژگی‌های مهم رشد اجتماعی کودک، احساس مالکیت در کودک است. در دوره‌ای از رشد یعنی از سن 20 ماهگی تا 5 سالگی احساس مالکیت در کودک به وجود می‌آید. این حس در 2.5 سالگی به اوج خودش خواهد رسید. کودکان نسبت به اشیاء بیرونی مانند وسایل و اسباب‌بازی‌های خود احساس تملک زیادی می‌کنند و نسبت به هر عاملی که تهدیدی برای احساس تملکشان محسوب شود واکنش‌هایی همچون مقاومت، گریه و لجبازی و… نشان می‌دهند.

والدین با حس مالکیت و دعواهای کودکان بر سر آن چگونه برخورد کنند؟

بسیاری از والدین دعواهای کودکان بر سر اسباب‌بازی‌هایشان را شاهد بوده‌اند؛ گاه کودک نمی‌خواهد اسباب‌بازی خود را به شخص دیگری بدهد و یا اینکه بر سر مدت زمان بازی با یک اسباب‌بازی خاص با کودک دیگر دعوایش می‌شود و گاه کتک‌کاری می‌کند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله تقویت اعتماد به نفس کودک را بخوانید. در این شرایط لازم است والدین وارد ماجرای دو کودک شوند و برخوردی منصفانه داشته‌باشند.

هنگام دعوای دو کودک با آرامش با آن‌ها صحبت کنید

با مشاهده‌ی دعوای کودکتان با کودک دیگر پیش از هر چیز سعی کنید آرام باشید. سپس علت و موضوع دعوا را از هر دو کودک بپرسید و نظر آن‌ها را جویا شوید. از آن‌ها بپرسید که کدامشان در ابتدا مشغول بازی با اسباب‌بازی بوده و به چه مدت بازی کرده‌است.

سپس کودکی که حس مالکیت طلبی دارد را از احساسات کودک دیگر باخبر سازید. برای مثال از او بپرسید “می‌دانی حال که اسباب‌بازی‌ات را به برادرت نداده‌ای چه احساسی دارد؟ فکر نمی‌کنی او ناراحت و دلگیر است؟” با این کار کودک متوجه احساس ناراحتی که در کودک دیگر ایجاد کرده می‌شود.

عدم تنبیه کودک در برابر رفتارهای اشتباه ناشی از حس مالکیت

توبیخ کردن کودکان آثار و نتایج بسیار مخربی بر روحیات و خلقیات او وارد می کند. شاید گمان کنید که با تنبیه کردن می توانید مانع بروز رفتارهای نامطلوب در کودک شوید. زمانی که کودک را برای امری تنبیه می کنید، ممکن است او حتی علت این تنبیه شدن را هم متوجه نشود و در دفعات بعدی با لجبازی بیشتر آن را ادامه دهد. در نتیجه بهترین برخورد با رفتارهای نامطلوب کودک، آموزش صحیح مفاهیم درست و غلط به او است.

برخورد با کودکی که به زور اسباب‌بازی را از کودک دیگر می‌گیرد

ابتدا روش ذکر شده را به کار ببرید و بعد توجه کودکان را به این موضوع جلب کنید که برای بازی کردن با یکدیگر و اشتراک‌گذاری اسباب‌بازی‌ها چه راهکارهای مختلفی وجود دارد. لازم است جهت تقویت روحیه دوستی و همچنین حل چالش‌های بین کودکان از روشی جذاب برای آن‌ها استفاده کنید. مثلا از کودکان بپرسید “به نظرتان برای این که هر دوی شما بتوانید از این اسباب‌بازی استفاده کنید چه کار می‌توانیم بکنیم؟”

با این کار کودکان را تشویق کنید تا برای بازی کردن با یکدیگر و استفاده‌ی مشترک از یک اسباب‌بازی، برنامه‌ریزی کنند. شما هم در طرح‌ریزی این برنامه به آن‌ها کمک کنید. برای مثال به آن‌ها پیشنهاد دهید برای بازی کردن با ماشین اسباب‌بازی یک نفر راننده شود و دیگری در کنار راننده به او در مورد موانع و ماشین‌های دیگر هشدار دهد و با بلندگو اعلام کند.

حس مالکیت در کودکان، کودکان میبینند و یاد می گیرند

کودکان بسیاری از رفتارها را از طریق مشاهده کردن و تقلید کردن آموزش می بینند.

اگر والدین به عنوان الگو و یک شخص بزرگتر بخشنده باشد و وسایل را با دیگران به اشتراک بگذارد کودک با مشاهده رفتار والدین و تقلید از آن ها این رفتار را یاد می گیرد. هنگامی که کودک با دوستانش بازی گروهی انجام می دهد بر اساس آموزش هایی که از طریق مشاهده دیده است با همبازی هایش با وسایل مشترک بازی خواهند کرد.

اشتراک گذاری را به کودک آموزش دهید

اگر کودک احساس تملک زیادی به اسباب‌بازی خود و یا دیگران دارد و تحت هیچ شرایطی کوتاه نمی‌آید، او را درک کنید؛ کودکان در ابتدای کار درک مناسب و کاملی از مفهوم به اشتراک گذاری ندارند و این امری طبیعی است که آموزش و راهنمایی شما را می‌طلبد. باید با او گفتگو کنید و اجازه دهید تا برای مدتی خوب به حرف‌هایتان فکر کند. توجه داشته‌باشید هر چه ارتباط صمیمانه‌تر و محبت‌آمیزتری با کودک داشته‌باشید، حرف‌شنوی بیشتری هم از شما خواهد داشت.

مفاهیمی مانند به اشتراک گذاشتن وسایل و بازی گروهی را با بازی و آهنگ به او آموزش دهید. تشویق کردن کودک به تقویت رفتارهای مثبت در او می‌انجامد. برای مثال هر گاه وسایلش را با کودک دیگری به اشتراک گذاشت یا نوبت را در بازی کردن رعایت کرد او را تشویق کنید، در آغوش بگیرید و یا خوراکی مورد علاقه‌اش را به او بدهید.

مراجعه به روانشناس کودک

در مواردی ممکن است رفتارهای کودک با قلدری، لذت از اذیت و آزاردیگران و پرخاشگری همراه باشد. در چنین شرایطی راهنمایی روان شناس ضرورت می یابد تا شرایط کامل کودک را بررسی کند و راهکارهایی اساسی برای بهبود شرایط کودک در اختیارتان قراردهد.

سخن پایانی

در این نوشتار درباره حس مالکیت در کودکان سخن گفتیم. حس مالکیت حسی بسیار مهم در رشد اجتماعی کودکان است که در نهایت به رشد آن ها منجر می شود. والدین باید به خوبی از این حس مالکیت کودکان آگاهی داشته و رفتار مناسب با این شرایط را با آن ها داشته باشند.