کیست دندان در واقع حفره ای است کیسه مانند که حامل مواد مایع و یا نیمه جامد است که در زیر ریشه دندان و یا لثه ها تشکیل می شود. گاهاً مردم کیست را با آبسه اشتباه می‌گیرند. اما آگاهی یافتن از تفاوت آنها و شناخت انواع کیست می‌تواند مانع از ابتلا به عوارض آن گردد. شما درباره کیست دندان چه می‌دانید؟ در این مقاله تا پایان همراه ما باشید و اطلاعات جامعی درباره آن بدست آورید.
تفاوت آبسه با کیست دندان چیست؟
آبسه یک حالت التهابی کلینیکی است که دندانپزشک با معاینه آن‌را تشخیص می‌دهد. آبسه در عکس رادیوگرافی اغلب ممکن است دیده نشود.
آبسه به تنهایی بعد از مرگ پالپ (عصب) دندان و عفونی شدن کانال‌های دندان می‌تواند به وجود آمده باشد یا بعد از وجود یک کیست یا گرانولوم ایجاد شده باشد.
برای مطالعه بیشتر: چگونه از دندان ها در دوران بارداری مراقبت کنیم؟
انواع کیست دندان را بشناسید
کیست دندانی به دو نوع مختلف تقسیم‌بندی می‌شود. گروه اول کیست با منشا التهابی و گروه دوم کیست با منشا تکاملی هستند که هر دو در ناحیه فک دیده می‌شوند. اما مهم‌ترین و شایع‌ترین کیست‌ها، کیست‌های مربوط به ریشه دندان است که به علت پوسیدگی دندان و یا عفونت دندان ترمیم شده به وجود می‌آیند. این کیست پری اپیکال نام دارد که در گروه کیست‌های با منشا التهابی قرار می‌گیرد. کیست دندانی انواع مختلفی دارد که در ادامه تعدادی از آنها را با هم مرور می‌کنیم:
کیست پری اپیکال یا رادیکولار
این نوع کیست از شایع‌ترین کیست‌ها است که به اسم‌های کیست دندان و یا کیست ریشه نیز معروف است. در این نوع کیست، پالپ‌های موجود درون دندان بر اثر پوسیدگی و یا ضایعات دندانی از بین می‌روند. در این حالت پزشک برای درمان بیمار با روشهای جراحی به انتهای عصب فرد دسترسی پیدا می‌کند تا کیست و یا عفونت را بردارد.
این روش درمان ENDO نام دارد. چنانچه پزشک از انجام ENDO جواب نگیرد، مجبور به کشیدن دندان می‌شود تا محل کیست را تمیز کرده و سپس با مواد مصنوعی آن ناحیه را پر کند.
کیست پریودنتال
این کیست زمانی در دهان فرد به‌وجود می‌آید که پلاک به لثه آسیب زده و باعث ساییدگی دندان شود. در نتیجه فاصله‌هایی بین لثه‌ها و دندان‌ها ایجاد می‌شود که به محل تشکیل کیست تبدیل می‌شود.
کیست پریفرال یا کیست لثه
این کیست معمولا روی لثه ایجاد شده و بر ساختار استخوانی دندان، تاثیر مستقیم نمی‌گذارد. این نوع به کیست دندان و لثه نیز شناخته می‌شود. دندانپزشک برای درمان این نوع کیست، چرک را تخلیه می‌کند تا درد و فشار ناشی از کیست لثه یا کیست پریفرال از بین برود.
پس از آن بیمار باید یک دوره آنتی‌بیوتیک مصرف کند تا عفونت مجدد عود نکند. پس از تخلیه چرک، دندانپزشک دندان را تراش داده تا سطح آن صاف شود و با تحریک لثه کمک می‌کند تا مجددا در اطراف ریشه‌های دندان رشد کرده و فاصله‌های محل جمع شدن پلاک را ببندد.
کیست دنتی جروس یا فولیکولار
این نوع کیست اغلب در اطراف دندان‌های نیش بالا، عقل پایین و یا تاج دندان دیده می‌شود. کیست دنتی جروس یا فولیکولار بر اثر فشاری که بر روی فولیکول وارد می‌شود، ایجاد می‌شود. درواقع این فشار باعث ایجاد اختلال در جریان خون و تجمع مایع میان بافت غشای مینای دندان می‌شود. کیست فولیکولار معمولا به سرعت رشد کرده و به همین دلیل به محض تشخیص و مشاهده، فرد باید به پزشک مراجعه کند. پزشک برای درمان این کیست، ناحیه آسیب‌دیده را برداشته و آن را جراحی می‌کند که در بیشتر موارد این نوع عمل جراحی با موفقیت همراه است.
کیست ادنتوژنیک
کیست ادونتوژنیک از سلول‌های باقیمانده از جوانه‌های دندان در حال رشد ایجاد می‌شود. این کیست معمولا در ناحیه فک پایین دیده می‌شود و از نشانه‌های آن وجود تورم است.
برای تشخیص این نوع کیست باید از روش بیوپسی یا پرتونگاری استفاده شود. درمان این نوع کیست فقط با عمل جراحی میسر است و بیمار می‌بایست به صورت مرتب تحت نظر پزشک باشد تا کیست مجددا عود نکند.
شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد: آنچه درباره ی مراقبت از دندان کودکان باید بدانید
نحوه تشخیص کیست دندان
دندانپزشک شما باید قبل از توصیه‌های درمانی، عوامل خطر مرتبط با کیست دندان (در صورت وجود) را تعیین و مشخص کند. این کار ممکن است نیاز به رادیوگرافی برای تعیین اندازه و وسعت کیست داشته باشد. (به خصوص اگر موجب مشکلات دندان مجاور شود). دندانپزشک برای بررسی علائم عفونت، کیست را معاینه و بررسی می‌کند. برای تأیید اینکه این توده فقط یک کیست است و نه یک تومور، باید بیوپسی و نمونه‌برداری از آن انجام شود.
برای این منظور، مایع و یا پوشش داخلی کیست به آزمایشگاه پاتولوژی دهان و دندان جهت آزمایش میکروسکوپی و جستجوی سلول‌های غیرطبیعی فرستاده می‌شود. در طرح درمان برای کیست‌های بزرگ استخوان فک، سی تی اسکن و یا ام.آر.آی ممکن است انجام گیرد.
این محتوای مفید را هم دنبال کنید: با ایمپلنت فوری دندان بیشتر آشنا شوید
پیامدهای محتمل کیست دندان
- از آنجایی که کیست های دندانی عفونی هستند می توانند موجب درد های شدید در دهان و دندان بیمار شوند.
- از دیگر عوارض معمول کیست های دندانی می توان به عدم عملکرد نرمال میان دندان و لثه ها اشاره نمود.
- این کیست ها می توانند با فشار های ناشی از عفونت و باکتری به دندان های سالم و مجاور دندان آسیب دیده نیز فشار وارد کرده و موجب خرابی آنها نیز شوند.
- اگر کیست دندان بر روی فک ایجاد شود. می تواند با جابه جا کردن بافت های طبیعی لثه و فک موجب فرسودگی و از بین رفتن کامل دندان شود.
- از آنجایی که کیست های دندانی روی لثه و در انتهای ریشه دندان تشکیل می شوند. اگر درمان نشوند می توانند به دندان فشار وارد کنند. در نهایت موجب لق شدن و افتادن دندان می شوند.
- اگر کسیت دندان پس از تشخیص به سرعت درمان نشود. در مواقعی که بیمار تحت فشار عصبی باشد ، می تواند موجب بروز بی حسی در اجزای صورت بیمار شود.
- انبساط استخوان فک یکی دیگر از عوارض ایجاد کیست است. که می تواند کاملا بدون درد باشد. اما موجب فرسودگی استخوان فک در بلند مدت شود. و در نهایت فک را ضعیف می کند.
بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: چرایی ایجاد لکه‌های سفید روی دندان پس از ارتودنسی
کیست دندان با چه روش‌هایی درمان می‌گردد؟
کیست برخلاف آبسه، به سادگی درمان نشده و اغلب به جراحی نیاز دارد. اغلب کیست‌های دندان در مراحل اول پیشرفت با جراحی ساده درمان می‌شوند. اما چنانچه کیست به دندان و ریشه آن آسیب زده باشد، فرد مجبور به جراحی فک و ریشه دندان می‌شود.
جراحی کیست با توجه به اندازه و محل آن می‌تواند به یکی از روشهای زیر انجام گیرد:
- مارسوپیالیزاسیون (کیسهسازی): کیست‌های خوش‌خیم را می‌توان به این روش جراحی کرد. در روش مارسوپیالیزاسیون، کیست طی عمل جراحی شکافته و باز می‌شود. سپس غشای کیست با غشای مخاطی دهان یکی شده و نقص استخوانی ترمیم می‌شود. معمولا بین این دو مرحله یک سال، وقفه زمانی درنظر گرفته می‌شود.
- انوکلیشن: در این روش پوشش داخلی کیست از استخوان و بافت‌های اطراف جدا می‌شود. نقص استخوانی با روشهای سوزاندن، کرایوتراپی، لیزر یا مواد شیمیایی مانند محلول کارنوی درمان می‌شود.
- برش دادن: در این روش بخشی از استخوان در امتداد کیست بریده می‌شود.
- کاهش فشار: در مواردی دندانپزشک در ابتدا کیست بزرگ را باز می‌کند تا کیست قبل از انوکلیشن، منقبض شود.
سخن پایانی
در این نوشتار درباره کیست دندان سخن گفتیم. فراموش نکنید که حقیقت این است که دندان‌پزشکان همیشه واژهٔ کیست را به‌عنوان یک احتمال بر زبان می‌آورند! در بیشتر موارد واقعاً کیستی وجود ندارد. در اکثر موارد درمان ریشه (عصب‌کشی) صحیح، مشکل را برطرف می‌کند و نیاز به درمان دیگری وجود ندارد. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت بنویسید.
