بسیاری از خانمها اختلالاتی را در دوران سیکل پریودشان تجربه میکنند که در علم پزشکی به آن سندرم قاعدگی یا PMS میگویند. این سندرم در برخی موارد خفیف است و مشکلی جدی ایجاد نمیکند، درحالیکه در موارد شدید میتواند زندگی روزمرۀ خانمها و حتی اطرافیان آنها را سخت کند. در این مطلب با سندرم پیاماس و علل و علائم آن آشنا شوید.
فهرست مطالب
- سندرم پیش از قاعدگی چیست؟
- علت ایجاد سندرم پیش از قاعدگی چیست؟
- علائم و نشانههای سندرم پیش از قاعدگی یا PMS چیست؟
- تفاوت سندرم پیش از قاعدگی و بیماری افسردگی چیست؟
- تشخیص سندرم پیش از قاعدگی یا PMS چگونه است؟
- نقش تغذیه در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی چیست؟
- معرفی روشهای درمان سندرم پیش از قاعدگی
- سخن پایانی و سوالات متداول
سندرم پیش از قاعدگی چیست؟
به اختلالات پیش از قاعدگی که معمولاً هر ماه اتفاق میافتد، سندرم پیش از قاعدگی یا PMS میگویند. سندرم پیش از قاعدگی یا PMS بعد از روز تخمکگذاری شروع میشود و تا شروع دورۀ بعدی ادامه دارد. طول این دوره معمولاً در بین زنان مختلف بین ۱۳ تا ۱۵ روز است، اما برای هر زن معمولاً طول این دوره ثابت خواهد بود.
بد نیست این را هم بدانید که بعد از تخمکگذاری، اگر تخمک توسط اسپرم بارور شود و سپس به دیوارۀ رحم بچسبد، بارداری آغاز میشود. در این حالت، سن بارداری از روز اول این چرخۀ قاعدگی محاسبه خواهد شد.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله بارداری خارج از رحم را بخوانید.
علت ایجاد سندرم پیش از قاعدگی چیست؟
اعضای داخل بدن ما به تغییرات هورمونی که در زمان های مختلف سیکل قاعدگی رخ می دهند، حساس هستند. تغییر در سطح هورمون های استروژن و پروژسترون در زمان های مختلف سیکل قاعدگی، روی میزان هورمون سروتونین در مغز اثر گذاشته و به عنوان علت سندرم پیش از قاعدگی شناخته می شود. اکنون این پرسش مطرح می شود که چرا این علائم در همه زنان رخ نمی دهند؟ و فقط برخی زنان از سندرم پیش از قاعدگی رنج می برند؟ تحقیقات مختلفی که در این زمینه صورت گرفته است، حاکی از آن است که این تغییرات هورمونی در بدن تمام زنان یکسان هستند، اما بدن برخی زنان به این تغییرات حساس تر می باشند و پاسخ شدیدتری نشان می دهند؛ و درنتیجه علائم PMS در برخی زنان شدیدتر رخ می دهند.
علائم و نشانههای سندرم پیش از قاعدگی یا PMS چیست؟
معمولاً یک هفته قبل از اینکه سیکل پریود شروع شود، ممکن است حالتهایی به صورت ورم بدن، تغییرات خلقوخو، نفخ سراسری یا حتی گوارشی، خستگی، بیحوصلگی، سنگینی و کرختی بدن برای خانمها اتفاق بیفتد که اینها علائم سندرم پیش از قاعدگی است. این سندرم بین زنان خیلی شایع است. علائم PMS در یک الگوی قابل پیشبینی ظاهر و تکرار میشوند. اما شدت تغییرات جسمی و احساسی که با سندرم پیش از قاعدگی تجربه میکنید، ممکن است از کم تا شدید متفاوت باشد.
فهرست علائم سندرم PMS طولانی است، اما بیشتر زنان چند مورد از موارد زیر را تجربه میکنند:
علائم جسمی PMS:
- سردرد
- درد مفاصل
- درد عضلانی
- خستگی
- افزایش وزن در نتیجهٔ ورم بدن
- حساسیت پستانها
- جوش و آکنه
- یبوست
- نفخ
- اسهال
علائم روحی و رفتاری PMS:
نشانههای روحی و روانی سندرم پیش از قاعدگی در افراد متفاوت است. اما برخی از علائم شایع PMS شامل موارد زیر است:
- حالتهای افسردگی
- گریه کردن
- تنش یا اضطراب
- خشم
- نوسانات خلقی
- تحریکپذیری
- مشکل در تمرکز
- تغییرات میل جنسی
- تغییرات اشتهایی
- هوسهای غذایی، به خصوص میل به شیرینیها
- اختلالات خواب مثل بیخوابی
- گوشهگیری و دوری از جمع
دردهای جسمانی و استرس و اضطراب روحی و روانی در برخی زنان آنقدر زیاد و شدید است که روی زندگی روزانهٔ آنها اثر بدی میگذارد و آن را مختل میکند. جدا از شدت علائم، نشانههای سندرم PMS بهطورکلی بعد از چهار روز پس از آغاز دورهٔ قاعدگی برای بسیاری از زنان ناپدید میشود، اما تعداد کمی از زنان دارای به سندرم قبل از قاعدگی هر ماه دچار علائم ناتوانکنندهای میشوند که این فرم PMS به نام اختلال بیقراری قبل از قاعدگی یا PMDD نامیده میشود. علائم PMDD شامل افسردگی، نوسانات خلقی، خشم، اضطراب، احساس درهم شکستگی، مشکل در تمرکز، تحریکپذیری و تنش است.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله سن مناسب برای بارداری را بخوانید.
تفاوت سندرم پیش از قاعدگی و بیماری افسردگی چیست؟
از آن جایی که بسیاری از علائم سندرم پیش از قاعدگی و بیماری افسردگی مشترک هستند، بسیاری از زنان که مبتلا به بیماری زمینه ای افسردگی هستند، این علائم را با سندروم پیش از قاعدگی اشتباه می گیرند. اما چگونه به تفاوت سندرم پیش از قاعدگی و بیماری افسردگی پی ببریم؟ علائم بیماری افسردگی نیز در نیمه دوم قاعدگی تشدید می شوند و با شروع خونریزی قاعدگی بهبود می یابند، اما به طور کامل برطرف نمی شوند.
اما علائم سندرم PMS یا پیش از قاعدگی، با شروع خونریزی قاعدگی به طور کامل برطرف می شوند. با توجه به درمان متفاوت این دو بیماری، توجه به تفاوت سندروم پیش از قاعدگی و بیماری افسردگی و تشخیص صحیح آن، حائز اهمیت فراوان می باشد.
تشخیص سندرم پیش از قاعدگی یا PMS چگونه است؟
آزمایش مشخص و شناختهشدهٔ خاصی برای تشخیص سندرم پیش از قاعدگی وجود ندارد. پزشکان ممکن است علامت خاصی را به PMS نسبت دهند. برای کمک به ایجاد الگوی سندرم پیش از قاعدگی، پزشکتان ممکن است از شما بخواهد علائم و نشانههای خود را حداقل برای دو سیکل قاعدگی ثبت کنید. روزی که اولین بار متوجه علائم PMS میشوید و همچنین روزی را که علائم ناپدید میشوند یادداشت کنید. همچنین مطمئن شوید که روزهای شروع و پایان دورهٔ پریودتان را علامت بزنید.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله خشکی پوست در بارداری را بخوانید.
نقش تغذیه در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی چیست؟
اگرچه که علت سندروم پیش از قاعدگی به طور دقیق مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می دهند که انواع خوراکی ها و نوشیدنی های مصرفی توسط زنان می توانند بر روی تشدید یا تخفیف علائم سندروم پیش از قاعدگی موثر باشند. رعایت نکات تغذیه ای زیر نقش موثری در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS) ایفا می کنند:
PMS – مصرف غذاهای غنی از کلسیم
مصرف حداقل ۱۷۰۰ میلی گرم کلسیم و ۷۰۰ واحد ویتامین D در روز نقش موثری در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی داشته است. بهتر است این میزان کلسیم و ویتامین D به طور مستقیم از منابع غذایی (نه مکمل های ویتامینی) تامین گردد. شیر کم چربی، ماست، پنیر و شیر سویا غنی از کلسیم می باشند. همچنین ماهی سالمون و شیرهای غنی شده منبع مناسبی از ویتامین D می باشند.
PMS – پرهیز از حذف وعده های غذایی به خصوص صبحانه
حذف وعده های غذایی و گرسنگی می توانند منجر به تغییر در سطح گلوکوز خون و افزایش تحریک پذیری پیش از قاعدگی گردند. مصرف وعده های غذایی کم کالری، سبک و مکرر در طول روز نقش موثری در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی ایفا می کنند.
PMS – رژیم غذایی غنی از غلات کامل، پروتئین بدون چربی، میوه و سبزیجات
رعایت رژیم غذایی سالم و غنی از فیبر، برنج قهوه ای، جوی دو سر و نان چاودار در کل ماه نقش موثرتری نسبت به رعایت رژیم غذایی فقط در زمان بروز علائم دارد. همچنین رژیم غذایی غنی از ویتامین های گروه ب و به خصوص تیامین (Vitamin B1) و ریبوفلاوین (Vitamin B2) نیز در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی موثر می باشد.
PMS – پرهیز از مصرف بیش از حد شکر
تغییر در سطح هورمون های استروژن، پروژسترون و سروتونین در بدن می توانند منجر به افزایش تمایل به غذاهای شیرین در زمان سندرم PMS گردند. توصیه به جایگزینی غلات کامل با مصرف شکر پیش از قاعدگی نقش موثری در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی ایفا می کند.
PMS – پرهیز از مصرف بیش از حد الکل و کافئین
اگرچه که نقش الکل و کافئین به طور مستقیم در افزایش علائم سندروم پیش از قاعدگی ثابت نشده است، ولی کاهش مصرف آن ها در کاهش درد پستان ها و کاهش احساس نفخ و علائم سندروم پیش از قاعدگی موثر می باشد.
PMS – پرهیز از مصرف بیش از حد نمک
مصرف بیش از حد نمک منجر به تجمع آب در بدن و افزایش تورم و احساس نفخ در دوران پیش از قاعدگی می گردد. لذا توصیه می گردد تا حد ممکن از غذاهای کنسروی و آماده مصرف که اغلب دارای سدیم بالایی می باشند، استفاده نگردد. در صورت مصرف زیاد نمک، افزایش مصرف آب همراه با آن در رقیق سازی آن در بدن موثر می باشد.
PMS – مصرف مکمل های ویتامینی
مصرف مکمل های ویتامینی حاوی کلسیم، ویتامین D، منیزیوم و ویتامین های گروه ب می توانند نقش موثری در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی در بدن ایفا نمایند. منیزیوم همچنین نقش موثری در کاهش تجمع آب در بدن و کاهش تورم ایفا می کند.
PMS – سبک زندگی سالم
رعایت سبک زندگی سالم مانند پرهیز از استعمال سیگار، حفظ وزن مناسب، ورزش کافی و یوگا نقش موثری در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی ایفا می کنند. همچنین موارد ذکر شده در کاهش استرس و علائم افسردگی نیز موثر می باشند.
معرفی روشهای درمان سندرم پیش از قاعدگی
خوشبختانه روش های متعددی برای درمان سندرم پیش از قاعدگی یا PMS قابل استفاده هستند. اغلب درمان ابتدا با تغییر در سبک زندگی و روش های غیردارویی شروع می شود، و در صورت ادامه علائم، آن گاه درمان دارویی سندرم پیش از قاعدگی نیز شروع می شود.
در ادامه به جزئیات روش های مختلف درمان سندرم پیش از قاعدگی پرداخته شده است:
درمان غیردارویی:
- ورزش: ورزش در کاهش استرس، اضطراب و احساس افسردگی موثر می باشد.
- مراقبه (Meditation): به کاهش استرس و اضطراب کمک می کند.
- مکمل های ویتامینی و ریزمغذی ها: مصرف مکمل های ویتامین B6 تا حداکثر ۱۰۰ میلی گرم در روز، در بهبود موارد خفیف علائم سندرم پیش از قاعدگی موثر می باشد.
- طب سوزنی: در کاهش علائم جسمی و روانی سندرم پیش از قاعدگی موثر بوده است.
درمان دارویی:
- مهارکننده های بازجذب سروتونین: این دسته از داروها در درمان PMS بسیار موثر هستند. از جمله معروف ترین این داروها می توان به فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام و پاروکستین اشاره کرد. همچنین می توان این داروها را تنها در نیمه دوم سیکل ماهانه مصرف کرد و نیازی به استفاده روزانه آن ها نمی باشد. باید حداقل دو ماه برای شروع اثر این داروها صبر کرد.
- قرص های جلوگیری از بارداری: مصرف این قرص ها در درمان سندروم پیش از قاعدگی در برخی افراد موثر بوده است. البته در برخی زنان نیز برعکس منجر به تشدید علائم سندرم پیش از قاعدگی می شود، که در این موارد باید از مصرف آن اجتناب شود. تنها عارضه قابل توجه این قرص ها افزایش خطر به وجود آمدن لخته در پاها و ریه می باشد، که البته بسیار نادر می باشد.
- آگونیست هورمون آزادکننده گنادوتروپین: داروهایی مثل لوپرولید و گوسرلین در این دسته قرار می گیرند. این داروها با توقف در ترشح استروژن و پروژسترون از تخمدان ها، نوعی یائسگی موقت در بدن ایجاد می کنند و از این طریق در درمان سندرم پیش از قاعدگی موثر هستند. از عوارض این داروها می توان به احساس گرگرفتگی و پوکی استخوان در صورت مصرف درازمدت آن ها اشاره کرد. به دلیل عوارض فراوان و قیمت بالا، این روش درمانی تنها در صورت شکست سایر روش های درمان سندرم پیش از قاعدگی، استفاده می شود.
سخن پایانی
شما در این مقاله با سندروم پیش از قاعدگی آشنا شدید. همچنین از علل و درمانهای آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
بله، مردان هم مثل زنان دچار اختلالات هورمونی میشوند. علائم افزایش و کاهش تستوسترون میتواند شبیه به علائم سندرم پیش از قاعدگی باشد. آنها ممکن است علائمی مانند افسردگی، خستگی یا نوسانات خلقی را تجربه کنند. در اصطلاح به این حالت در مردان آیاماس (IMS) گفته میشود. عواملی مانند سن، فشار و استرس، تغییرات در رژیم غذایی، بیماری و کمبود خواب میتواند روی سطح ترشح تستوسترون اثر داشته باشند. همچنین IMS گاهی ممکن است باعث بروز تغییر در حالات روحی مانند گریه، افسردگی یا اضطراب در مردان شود.
در بیشتر موارد خطرناک نیست و هر ماه در سیکل قاعدگی اتفاق میافتد. اما گاهی ممکن است شخص دچار علائم شدیدی شود. در این شرایط درد بسیار شدید خواهد بود و نوسانات خلقی، شخص و اطرافیان او را اذیت میکند. اگر دچار چنین علائمی هستید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا برای کنترل درد و علائم روحی داروهای مناسبی تجویز شود.